Wat hebben we gedaan?

Verenigingen zijn belangrijk voor de sociale contacten en leefbaarheid binnen een stad, wijk, dorp of gemeenschap. We zien echter dat verenigingen steeds meer onder druk komen te staan. We sporten steeds meer, maar minder in verenigingsverband. Initiatieven van sportverenigingen om samen te gaan dienen nadrukkelijk vanuit de verenigingen zelf te komen. We ondersteunen en begeleiden hierin om de plannen ook daadwerkelijk uit te kunnen laten voeren. We stellen vrijwilligers bij verenigingen in staat om met vernieuwing aan de slag te gaan.

Stand van zaken

Er zijn steeds meer geluiden ontstaan van verenigingen die in bepaalde mate met elkaar willen samenwerken. Men loopt er tegenaan dat er een tekort is aan vrijwilligers en dat teams ook niet altijd meer goed bezet zijn. In 2022 is de lijn doorgezet om samenwerkingen en verbindingen te intensiveren om ook in de toekomst een aantrekkelijk sportaanbod aan te kunnen bieden. Dit zal leiden tot een toekomstbestendig sportaanbod en vitale sportaanbieders. Het beste voorbeeld hiervan is de ontwikkeling op sportpark Hengelder waar al een aantal jaar wordt toegewerkt naar een mogelijke herindeling van het sportpark.

Wij zetten in op een divers en kwalitatief sterk cultureel aanbod en het behoud van een breed en hecht verenigingsleven. Dit verhoogt de aantrekkingskracht van onze gemeente. We stimuleren het maken, delen en ontmoeten door culturele festivals te ondersteunen. Hiermee dragen we ook bij aan de profilering van onze gemeente en de kernen in het bijzonder. Samen met de gemeenten Duiven en Westervoort en de provincie investeren we met het Cultuur- en Erfgoedpact 2017-2020 in de Liemers in kunst, cultuur en erfgoed (bestaand beleid). Inwoners, verenigingen en organisaties voeren samen de activiteiten en projecten uit. Dit draagt bij aan een sterke, trotse en leefbare regio.

Stand van zaken

Culturele activiteiten, klein en groot, zijn weer opgestart na de coronacrisis. In de vastgestelde meerjarenbegroting 2023-2026 is de bijdrage aan stichting Muziekstad Zevenaar voor 2023 incidenteel verhoogd met € 10.000 (tot € 25.000). Daarnaast heeft het Cultuur- en Erfgoedpact een vervolg gekregen van 2022 tot 2024. Ook heeft het programma 75 jaar vrijheid een vervolg gekregen waarbij wij als Zevenaar zijn aangesloten bij de regio Achterhoek en de Duitse grensregio's.

Cultuur is de smaakmaker van onze gemeente en een gezonde culturele infrastructuur vormt de basis van een bloeiend cultureel leven. Kunstwerk!, de fusie van de vier Liemerse professionele culturele organisaties het Musiater, Bibliotheek de Liemers, het Liemers museum en de Volksuniversiteit voor Zevenaar e.o., vormt hier een belangrijk onderdeel van.
Wij subsidiëren het op elkaar afgestemde productaanbod op het gebied van kunst en cultuur, erfgoed, muziekonderwijs, lezen en literatuur, debat en educatie dat Kunstwerk! biedt. Middels prestatieafspraken zorgen wij er voor dat de producten van Kunstwerk! bijdragen aan identiteitsvorming, ontmoeting en ontplooiing. We zorgen dat Kunstwerk! actief de samenwerking met verenigingen zoekt.
De wettelijke educatie-taken van Bibliotheek de Liemers zijn volop in ontwikkeling. Wij zorgen er voor dat deze (het volgen van) goed onderwijs, het vinden van een baan of het aangaan van sociale contacten ondersteunen. Het betreft onder meer lees- en taalbevorderingsactiviteiten, doorlopende leerlijnen en burgerschapsvorming.
Omdat de culturele infrastructuur in de Liemers over de gemeentegrenzen heen ligt, stemmen we in deze af met de gemeenten Duiven, Westervoort en Montferland.

Stand van zaken

In 2022 is een start gemaakt met het opstellen van vernieuwde prestatieafspraken met Kunstwerk!. In de meerjarenbegroting 2023-2026 is de taakstelling op het onderdeel volwasseneneducatie met een jaar opgeschort, in het kader van de effectiviteit van preventieve voorzieningen.

De Turmac Cultuurfabriek is een podium voor samenwerking en biedt onze inwoners producten en diensten op het gebied van werk- en inkomen, welzijn, cultuur, cinema, media, educatie en erfgoed. Samen met de partners werken we aan een collectief programma, waarbij ontmoeten, ervaren en beleven centraal staan en we verbindingen leggen met onze ambities en doelstellingen in het sociaal domein. We zetten de komende jaren in op het versterken van de exploitatie.

Stand van zaken

De Turmac Cultuurfabriek is in 2022 pas voor het eerst op volle toeren gaan draaien. Hierdoor kwamen diverse knelpunten naar voren wat betreft beheer en exploitatie van de Turmac, met name op het gebied van veiligheid en de samenwerking tussen de partijen. Wij werken samen met Ataro B.V. en Hal12 om deze knelpunten op te lossen, maar dit is niet direct te realiseren. In 2023 gaan wij hier verder mee.

Gelderland was van september 1944 tot en met mei 1945 negen maanden onafgebroken het centrum van de bevrijdingsstrijd van Nederland. In 2019 en 2020 is deze episode 75 jaar geleden. In heel Gelderland worden in 2020 activiteiten georganiseerd om stil te staan bij de gebeurtenissen van toen en om de bevrijding en 75 jaar vrijheid te vieren. De Liemers sluit hiertoe aan bij de regio Achterhoek. Regionaal wordt voorgesteld éénmalig € 0,85 per inwoner beschikbaar te stellen. De provincie zal deze middelen matchen.
Voor de dekking wordt in 2020 incidenteel het in de begroting structureel beschikbare bedrag voor de zgn. 'Doe Duiten' ingezet.

Stand van zaken

Het programma 75 Jaar bevrijding is afgerond. In 2022 is hier een vervolg op gekomen in de vorm van het Regioprogramma Vrijheid Achterhoek/Liemers.

We ontwikkelen beleid om de verduurzaming van monumenten te bevorderen.
Het archeologisch beleid is inmiddels ruim tien jaar oud. We gaan dit herzien. Hierbij brengen we WOII archeologie in kaart. De archeologische kaarten van de voormalige gemeenten Rijnwaarden en Zevenaar stemmen we op elkaar af. De archeologische restanten van de Romeinse Limes worden mogelijk Unesco Werelderfgoed. We gaan het in ieder geval beschermen door het aan te wijzen als monument. De Limes wordt meegenomen in het VTE-beleid.
Nieuw erfgoedbeleid wordt ontwikkeld in het kader van de harmonisatie.
In het kader van harmonisatie brengen we het niveau van bescherming van monumentale objecten in de voormalige gemeente Rijnwaarden op het niveau van de oude gemeente Zevenaar, door inventariseren, onderzoeken en mogelijk aanwijzen als gemeentelijk monument.
Steeds meer monumentale kerken komen leeg te staan. Samen met de kerken en samenleving ontwikkelen we beleid om te kijken hoe we de kerken toekomstbestendig maken.

Stand van zaken

In de begroting is budget toegekend om in 2023 nieuw beleid voor erfgoed te ontwikkelen in samenspraak met inwoners en bedrijven. Een plan van Aanpak wordt ontwikkeld.
Een van de monumentale schoorstenen bij Spijk is inmiddels overgenomen door de gemeente. Te zijner tijd wordt het college gevraagd dit aan te wijzen als monument.  
De herziene archeologische beleidskaart is einde voorjaar 2022 ter consultatie voorgelegd aan inwoners van de gemeente. Er is extra ingezet door de afdeling Communicatie om inwoners te interesseren. Desondanks was er nauwelijks belangstelling. 1 maart 2023 is het nieuwe beleid door de raad vastgesteld.
Alle gemeenten - ook Zevenaar - met een site behorende bij het Unesco monument de Neder-Germaanse Limes, hebben een managementplan (MP) opgesteld. Het MP voor de site Herwen - De Bijland is vastgesteld door het college. Alle MP's worden meegestuurd met de voortgangsrapportage aan het International Council on Monuments and Sites (ICOMOS).
Om het verhaal van de Limes zichtbaar te maken is eind voorjaar 2022 het kunstwerk De Baadster met drie informatiepanelen bij De Bijland geplaatst.
In 2022 heeft de opgraving van het Romeinse tempelcomplex Herwen-Hemeling veel stof doen opwaaien. De raad heeft budget toegekend om vondsten zichtbaar te maken voor inwoners. Tentoonstellingen over vondsten van het Tempelcomplex vinden in 2023 in het Liemers Museum plaats.
De Limes en het Tempelcomplex worden meegenomen in het VTE-beleid.
In de maand juli 2022 konden eigenaren van monumenten de reizende expositie ‘Verduurzaming van monumenten’ in de Turmac Cultuur Fabriek bezoeken. Deze expositie is ontwikkeld door de Rijksdienst voor het cultureel erfgoed (RCE) ter ondersteuning van gemeenten.
Samen met de Liemerse gemeenten en Doesburg is een kerkenvisie ontwikkeld, waarvan de opbrengst  - in de vorm van twee filmpjes en een flyer 'Handvatten' om dialoog te waarborgen - in maart 2022 gedeeld is met de raad en inwoners.

Door in te zetten op vrijetijdseconomie wilt u een bijdrage leveren aan de volgende ambities:

• een aantrekkelijker woon- en vestigingslocatie
• meer werkgelegenheid

Om deze ambities te bereiken heeft u de volgende doelstellingen geformuleerd:
1.   meer tevreden inwoners over de mogelijkheden voor vrijetijd
2.   een toename van bestedingen door toeristen en recreanten
3.   meer tevreden toeristisch-recreatieve ondernemers over het ondernemersklimaat
4.   toename van het aantal dagtoeristen
5.   groei van het aantal overnachtingen

Dit gaan wij realiseren door werkzaamheden uit te voeren binnen de volgende taakvelden:
a.   toeristische infrastructuur (paden, routes, bewegwijzering)
b.   ontwikkeling van aanbod voor dag- en verblijfsrecreatie
c.   samenwerking en kwalitatief & innovatief ondernemerschap
d.   marketing, informeren & inspireren
e.   doeltreffend beleid

a.         Toeristische infrastructuur (paden, routes, bewegwijzering):
Op het gebied van wandelinfrastructuur hebben wij voor de klompenpaden Pannerdensche Waard, Giesbeek en het kinderklompenpad in Giesbeek de routes bepaald en zijn grondeigenaren benaderd. De toeristische bewegwijzering is in overleg met deelnemende ondernemers vernieuwd en aangevuld. We hebben verder gewerkt aan het project 'Toevoegen voorzieningen in de openbare ruimte langs toeristische routestructuren'. We hebben onderhandelingen gevoerd met de ondernemer van het veer Pannerden-Millingen aan de Rijn met als doel het behoud van een jaarronde veerverbinding.

b.         Ontwikkeling van aanbod voor dag- en verblijfsrecreatie:
We hebben de Romeinse Limes zichtbaar gemaakt met de realisatie van de Romeinse Baadster in de Bijland inclusief bijbehorende informatiepanelen. Ook hebben we een Romeinen doeboek over de Liemers laten maken, die verspreid is onder alle basisscholen in Zevenaar. We hebben verkend hoe we het publiek bekend kunnen maken met de recente opgraving van het Romeinse tempelcomplex Herwen-Hemeling. In de gesprekken met diverse belanghebbenden hebben wij een trekkersrol vervuld. In GMR-verband hebben wij meegewerkt aan het onderzoekproject 'Beleefbaar maken Romeins Verleden' in de regio Arnhem-Nijmegen. We hebben meegewerkt aan het opstarten van het regionale project 'Masterplan Limes'.  In GMR-verband hebben we meegewerkt aan het rapport 'Belevingsgebieden van de regio Arnhem-Nijmegen'. Iets soortgelijks hebben we gedaan voor 'Belevingsgebieden IJsselvallei'. We hebben gewerkt aan het door Rijkswaterstaat gefinancierde project Kijkers langs het Pannerdensch kanaal. We hebben gewerkt aan de verkenning naar een "Rijnobservatorium" (werktitel). Wij hebben deelgenomen aan de begeleidingsgroep van het GMR-project 'Vitaliteitsonderzoek naar de dag- en verblijfsrecreatieve bedrijven in de regio Arnhem-Nijmegen'. We hebben waar mogelijk positief geadviseerd over nieuwe verblijfsaccommodaties.

c.          Samenwerking en kwalitatief & innovatief ondernemerschap:
We hebben het grootste deel van het project IVN-cursus 'Gastheer van het landschap' uitgevoerd. We hebben een bijdrage geleverd aan het opstarten van de campagneboard de Liemers, waarvan Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen (TVAN) de trekker is.

d.         Marketing, informeren & inspireren:
Vanuit "Kijk verder in de Liemers" is, bij de Liemerse Ambassade, een marketingmedewerker aangetrokken. We hebben het onderzoek naar toekomstgericht gastheerschap in de Liemers afgerond en zijn, naar aanleiding daarvan, gestart met het uitvoeren van acties. Met name het realiseren van TIP's (Toeristische Informatiepunten). We zijn als Liemers bezig geweest met het herformuleren van de opdracht aan TVAN.

e.         Doeltreffend beleid:
Door in te zetten op bovengenoemde punten hebben wij bijgedragen aan de uitvoering van het beleidskader vrijetijdseconomie Zevenaar 2030.

Ataro B.V. heeft als doel het beheren en exploiteren van maatschappelijk vastgoed.

Het doel is het publiekstoegankelijk houden van recreatievoorzieningen en -plassen. Het recreatiegebied Rhederlaag is ondergebracht in Leisurelands BV.  
Bij het deelnemen aan een verbonden partij staat de vraag centraal of dit de meest geëigende vorm is om de doelstelling van de gemeente (het publieke belang) te realiseren. De gemeente ziet de instandhouding van recreatieplassen als een publiek belang. Het aandeelhouderschap in Leisurelands BV is een middel om invloed te houden op het realiseren van en het laagdrempelig toegankelijk houden van recreatieplassen in Zevenaar en omgeving.